“Bazen en küçük şeyler, bütün bir ekosistemi kendi başına dize getirmeye yeter.” Deloitte’un global çip krizi hakkındaki raporuna ait bu kısa giriş cümlesi, son zamanlarda otomotiv sektöründe olup bitenleri gayet vurucu bir şekilde açıklıyor. Peki, çip krizi hakkında şimdiye dek siz neler duydunuz?
Dünya, 2021 yılının son demlerini yaşadığımız bu günlerde, hala Covid-19 virüsünün yol açtığı pandemi sorunuyla aktif bir şekilde mücadele ediyor. İçinde bulunduğumuz bu süreçte -tabii bir virüs kadar olmasa da- farklı mikro boyutlu problemlerin de makro düzeyde bazı tıkanmalara yol açtığına şahit oluyoruz. Çip krizi de şüphesiz bunun en somut örneği!
Çip krizi, dünyada teknolojiye dayalı bütün sektörleri doğrudan etkiledi ve etkilemeye de devam edecek gibi görünüyor. Otomotiv sektörü ise bu iş kolları arasında hiç kuşkusuz ilk sırada yer alıyor. Bunun nedeni de üretilen her yeni araç için ortalama bin adet çipe ihtiyaç duyuluyor olması… Peki, dünyada neden çip krizi var? En önemlisi de ne zaman sona erecek? Hadi, detaylara geçelim!
Çip Krizi Nedir?
Çip krizi, yarı iletken (çip) üretiminde 2021'in ilk çeyreğinde başlayan arz-talep dengesizliğini ifade ediyor. Çip üretiminde ham madde üretimi ve dolayısıyla tedarik aksaklıklarından kaynaklanan bu sorun; akıllı telefonlardan ev aletlerine, otomobillerin temel komponentlerinden sürücü destek sistemlerine kadar pek çok alanda üretim kısıtlamalarını da beraberinde getiriyor.
Çipin Ham Maddesi Nedir?
“Yarı iletken” olarak da adlandırılan çiplerin yapımında, yine bir yarı metal olan silisyum elementi kullanılıyor. Silisyum ise doğada oksijenden sonra en çok bulunan element olma özelliğini taşıyor. Günümüzdeki cihazların ana parçalarından olan transistörler, diyotlar ve bellekler için ideal bir malzeme olması, silisyumu teknoloji sektörünün de en temel ihtiyaçlarından biri haline getiriyor.
Çipler Hangi Ülkede Üretiliyor?
Dünyada silisyumun en çok çıktığı ülkeleri sırasıyla Çin, Rusya, ABD, Norveç, Fransa ve Brezilya oluşturuyor. Ancak konu dünyanın en büyük çip üreticileri olduğunda, bu sıralama hemen hemen tamamıyla değişiyor. Dünyanın çip üssü olma ayrıcalığını Asya’da Japonya, Tayvan, Çin ve Güney Kore üstlenirken; diğer taraftan ABD de çip üretiminde hayli önemli bir konumda yer alıyor.
Otomobilde Çip Nedir? Araçlarda Çip Ne İşe Yarar?
Çipler, özellikle de yeni nesil araçların şasisinden gövdesine, gösterge panelinden enerji birimlerine kadar hemen her kısmında yer alıyor. Bu nedenle sıfır araçlarda çip krizi diğer alanlara kıyasla çok daha büyük bir sorun teşkil ediyor. Keza modeli fark etmeksizin, pek çok yeni araç modelinde binden fazla çip olduğu biliniyor. Detaylı bir aktarım yapmak gerekirse, durumu şu tabloyla özetlemek mümkün:
Otomobillerde Çiplerin Kullanım Alanları
| Güvenlik | EE | Şasi | Gövde | Bağlantı | Enerji | Motor-Şanzıman |
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Hava yastığı TPMS Çarpışma uyarı sistemi Park asistanı Kör nokta uyarı sistemi Hız sabitleme ünitesi Acil fren Frenleme sistemi |
Radyo Gösterge Kilometre saati Navigasyon Gövde bilgisayar modülü Klima kontrol ünitesi |
Direksiyon / EPS Fren Çekiş kontrol Süspansiyon Şasi kontrol |
Otomatik kapı Otomatik cam Koltuk kontrol Ayna ve silecek kontrolü |
Bluetooth Wireless USB |
Alternatör Batarya Ateşleme motoru |
Motor Kontrol Ünitesi |
| Kaynak: TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. | ||||||
Çip Krizinin Nedeni Nedir?
Dünyada çip krizinin ortaya çıkmasının altında ağırlıklı olarak pandemi koşulları yatıyor. Çünkü otomobil üreticilerinin pandemi başında önlem amacıyla üretimlerini durdurması, çiplerin 2020 boyunca -artık 5G teknolojisinin de yüksek sesle konuşulduğu- tüketici elektroniğine kaymasına yol açmıştı. Diğer yandan aynı yıl, dünyanın en büyük silisyum üreticisi olan Çin’de pandemiye ek olarak farklı sorunlar da baş gösterdi. Ülkedeki kuraklıktan dolayı hidroelektrik santral (HES)’lerdeki enerji üretimi bir hayli düştü.
HES’ler Çin’deki silisyum madenlerinin ana enerji kaynağı olduğu için bu alanda da zincirleme olarak önemli kayıplar yaşandı. Otomotiv sektörü son hız iş başı yaptığında ise tüm bu ve buna bağlı nedenlerden dolayı çip bulmakta bir hayli zorluk yaşadı. Çip sorunu, şu an sadece otomotiv sektörünü ve tüketici elektroniği üretimini değil; ulaşımın ve taşımacılığın esas olduğu reel sektörler de dahil tüm üretim kollarını yakından ilgilendiriyor.
Çip Krizi Çözüldü mü? Son Durum Nedir?
Dünyada çip krizinin, etkisi uzun vadeye yayılan birden çok nedeni bulunuyor. Buna diplomatik ilişkiler de dahil olduğu için söz konusu krizin sektör otoriteleri tarafından kolay aşılamayacağı öngörülüyor. Otomobil üreticileri başta olmak üzere yeterli çip stoku bulunmayan pek çok teknoloji şirketi, 2022’ye yönelik üretim ve kâr hedeflerini çoktan geriye çekti bile. Tabii bunun en çok da otomobillerin ve diğer teknolojik aletlerin satış fiyatlarına yansıması bekleniyor. Dolayısıyla, üretiminde teknoloji kullanılan diğer ürünlerin fiyatlarına da…
Peki, Çip Krizi Ne Zaman Biter?
Dünyanın önde gelen çip üreticileri ile otomotiv sektörü liderlerinin öngörüleri, çip krizinin 2023’e dek sürebileceği yönünde birleşiyor. Çip teknolojisinde silisyum harici kaynakların kullanımı için yapılacak Ar-Ge çalışmalarının ise başlandığı takdirde en az bir yıl süreceği düşünülüyor. Bu doğrultuda teknolojik ürün üreticilerine, çip krizinin bitmesini beklemek ve bu süreci en az zararla atlatabilmek için farklı pazar politikaları benimsemek düşüyor. Yine de, mevcut tüm problemlerin bir yenisini getirmemesi dileğiyle…